هنگامى که حضرت اسماعیل(علیه السلام) به سنین میان سالى رسید، خداوند متعال به حضرت ابراهیم (علیه السلام) فرمان داد که بار دیگر ازشام به مکه رود و بایارى اسماعیل(علیه السلام) خانه خدا را تجدید بنا کند.
حضرت ابراهیم(علیه السلام) عرض کرد:پروردگارا در چه مکانى آنرا بنا کنیم ؟
وحى شد، در همان مکانى که پیش از تو، حضرت آدم(علیه السلام) در آن قبّه اى بنا نهاده بود.
آن گاه، جبرئیل مکان بیت الله را به ابراهیم(علیه السلام) نشان داد و براى وى، حدود و مساحت آن را معین نمود و پا یه هاى آن را از بهشت آورد و هم چنین سنگى که از برف سفید تر بود،خداوند متعال آن را از بهشت براى حضرت ابراهیم(علیه السلام) نازل کرد ولى پس از نصب بر دیوار کعبه و دست زدن مشرکان و کافران بر آن، به رنگ سیاه درآمد وبه حجر الاسود معروف گردید.
به هر حال حضرت اسماعیل(علیه السلام)از کوه “ذى طوى سنگ مى آورد و حضرت ابراهیم(علیه السلام)
دیوار خانه خدا را مى چید. وى هنگامى که دیوار را به مقدار نه ذراع از زمین بالا آورد، سنگ بهشتى را بر بدنه آن مکانى که هم اکنون قرار دارد، نصب کرد. او براى کعبه، دو در گذاشت. یکى به سمت شرق و دیگرى به سمت غرب.
آن دو هنگامى که کار ساخت کعبه را پایان آوردند،به زیارت آن پرداختند.
جبرئیل امین در روز هشتم ذى حجّه، که روز “ترویه” است بر آنان نازل شد و به ابراهیم گفت: یا ابراهیم ! قم فار تو من الماء؛اى ابراهیم!برخیز و براى خود آب تهیه کن. زیرا در منى و عرفات ، آب وجود ندارد. بدین لحاظ روز هشتم ذى حجّه روز “ترویه” نامیده شد.
آن گاه جبرئیل امین حضرت ابراهیم(علیه السلام) و فر زندش اسماعیل(علیه السلام) را به منى و عرفات راهنمایى کرد و اعمال حج را به آنان آموخت،همان طورى که پیش ازآن، به حضرت آدم(علیه السلام) آموخته بود.(۱)
در قرآن کریم، آیات متعددى به این ماجرا پرداخته و آن رااز زوایاى گوناگون تشریح نمود. از جمله، آیه هاى ۱۲۵ تا ۱۳۲ سوره بقره(۲)،داستان ساخت کعبه به دست حضرت ابراهیم(علیه السلام) و فرزندش اسماعیل(علیه السلام)و در خواسته اى حضرت ابراهیم(علیه السلام) از محضر پروردگار متعال را بیان نمودند.
۱- مجمع البیان(فضل بن حسن طبرسى)، ج ۲-۱، ص۳۹ ؛ بحارالانوار ( علامه مجلسى)،ج ۲۱، ص ۹۹
